Жедел жәрдем шақыру ережелері

Жедел медициналық жәрдем қызметі ересектер мен балалар үшін өзінің ұтқырлығы мен қолжетімділігіне байланысты ауруханаға дейінгі емдеудің аса маңызды буыны болып табылады. Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмек көрсету "тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінің тізбесін бекіту туралы"Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2136 қаулысына сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне кіреді. ЖМК бригадалары денсаулығына және өміріне қауіп төндіретін кез келген жағдайларда, жазатайым жағдайларда және кенеттен болған қатты ауыр сырқаттарда оқиға орнында да, жол үстінде де шақыртуға шығады.

Петропавл қаласында халыққа жедел медициналық көмекті облыстық жедел медициналық көмек орталығы, СҚО аудандарындағы халыққа - аудандық ауруханалардың жедел медициналық көмек бөлімшелері көрсетеді.

2020 жылғы 30 қарашадағы № ҚР ДСМ-225/2020 "Жедел медициналық көмек көрсету, оның ішінде медициналық авиацияны тарта отырып, оның қағидаларын бекіту туралы ауруханаға дейінгі кезеңнің жұмысын регламенттейтін негізгі нормативтік-құқықтық құжат болып табылады.

Осы құжатқа сәйкес халықтан "103"-ке келіп түсетін барлық шақырулар жеделдіктің 4 санатына бөлінген:

1 - жеделділік санатындағы шақырту - өміріне тікелей қауіп төндіретін, жедел медициналық көмек көрсетуді қажет ететін пациенттің жай-күйі;

2 - жеделділік санатындағы шақырту - өміріне медициналық көмек көрсетусіз әлеуетті қауіп төндіретін пациенттің жай-күйі;

3 - жеделділік санатындағы шақырту - денсаулығына медициналық көмек көрсетусіз әлеуетті қауіп төндіретін пациенттің жай-күйі;

4 - жеделділік санатындағы шақырту - жіті ауруынан немесе созылмалы ауруының асқынуынан туындаған, ағзалар мен жүйелердің кенеттен болған және айқын көрінетін бұзылуларынсыз пациенттің өмірі мен денсаулығына тікелей және әлеуетті қауіп төндірмейтін пациенттің жай-күйі.

ҚР ДСМ 2017 жылғы2020 жылғы 30
қарашадағы № ҚР ДСМ-225/2020 "Жедел медициналық көмек көрсету, оның ішінде медициналық авиацияны тарта отырып, оның қағидаларын бекіту туралы" бұйрығын орындау үшін 2018 жылғы 01.04 бастап Петропавл қаласында 4 санаттағы жедел шақыртулар тәулік бойы жұмыс істейтін МСАК ұйымдарының шұғыл көмек бөлімшелерінің бригадаларына қызмет көрсету үшін беріледі. Сонымен қатар №1, №2, №3 емханаларда шұғыл көмекті 2 бригада көрсетеді, «Денсаулық» ЖКМ - де-1 бригада.

Солтүстік Қазақстан облысының Жедел медициналық көмек қызметін оңтайландырудың Жол картасын орындау шеңберінде 2019ж. 01.03. бастап Солтүстік қазақстан облысы бойынша барлық «103» шақырулар облыстық жедел медициналық көмек орталығының базасында орналасқан ЖМК бірыңғай диспетчерлік қызметінің Саll-орталығына келіп түсуде.

Саll-орталықта барлық шақыруларды диспетчерлер сұрыптайды және ЖМК бригадаларына, МСАК жанындағы ЖМК бригадаларына және аудандық ауруханалардың бригадаларына беріледі. Сондай-ақ, мұнда барлық көшпелі бригадалардың жұмысына жедел бақылау жүргізіледі, "103" нөміріне келіп түскен қоңыраулардың аудиожазбасы, шұғыл жағдайлар туындаған кезде көшпелі бригадалардың қызметкерлері мен халыққа консультативтік көмек көрсету жүргізіледі. Сондай-ақ, халыққа арналған жедел медициналық көмек қызметінің тәулік бойы жұмыс істейтін сенім телефоны: 8(7152) 46-00-08; 103.

Петропавл қаласында шұғыл және шұғыл психиатриялық көмекті психикалық денсаулық орталығының бригадасы көрсетеді, телефон: 46-42-30.

Шақыруды өңдеу уақыты ЖМЖ диспетчері оны алған сәттен бастап ЖМЖ бригадасына қызмет көрсету үшін бергенге дейін 5 минутты құрайды, осы уақыт ішінде шұғылдық санаттары бойынша сұрыптау жүргізіледі.

 ЖМК бригадалардың  диспетчерден шақыртуды қабылдаған сәттен бастап, пациенттің тұрған жеріне дейін жету уақыты:

1-жеделділік санаты - он минутқа дейінгі;

2-жеделділік санаты - он бес минутқа дейінгі;

3-жеделділік санаты - отыз минутқа дейінгі;

4-жеделділік санаты - алпыс минутқа дейінгі уақытты құрайды.

Жедел медициналық жәрдем бригадасын шақыру кезінде мыналарды хабарлау қажет:

- ЖМК шақыруға себеп;

- пациенттің/зардап шегушінің аты-жөні;

- пациенттің/зардап шегушінің жасы;

- пациенттің/зардап шегушінің жынысы;

- пациенттің орналасқан жеріне жол жүру бойынша бағдарлы деректерді міндетті түрде көрсете отырып, пациенттің мекенжайы (оқиға орны) (кіреберіс есігінің коды, кіреберістің реттік нөмірі, қабат, мекенжайдың дәлдігі бойынша ақпарат болмаған кезде қосымша бағдарлар);

- диспетчер қойған қосымша сұрақтарға жауап беру.

Жеделділік санаттарын шақыру себебіне байланысты "103" диспетчері айқындайды, сондықтан ЖМК бригадасын шақырушы адамға пациентке/зардап шегушіге шақыру мән-жайлары бойынша шынайы, барынша анық ақпарат беру маңызды сәт болып табылады, сондай-ақ шақырудың жеделділік санатын нақтылау үшін диспетчер қоятын сұрақтарға нақты жауап беру маңызды.

Бұл жіберілетін бригаданың профилін анықтау және мекен-жай мен науқасты іздеуге уақыт жоғалтпай шақыруға уақтылы келу үшін қажет.

Мүмкіндігінше, бригаданы көшеде, қақпаның немесе кіреберістің жанында қарсы алыңыз. ЖМК бригадасы келгенге дейін диспетчер берген ұсыныстарды орындау, науқасқа еркін қол жеткізуді қамтамасыз ету, үй жануарларын аулақ ұстау қажет.

Қажет болған жағдайда азаматтар мен ішкі істер органдарының өкілдері науқас пен зардап шегушіге, сондай-ақ жедел медициналық жәрдем бригадаларына жәрдемдесуге және мүмкін болатын көмек көрсетуге міндетті.

Қандай жағдайларда ЖМК бригадасын шақырудан бас тартуға болады:

1. Куәландыру және қайтыс болу актісін жасау;
2. Пациенттерді стационардан үйге жеткізу;
3. Сот-наркологиялық, сот-медициналық, сот-психиатриялық сараптама жүргізу;
4. Медициналық ұйымдар тағайындаған диагностикалық және емдік рәсімдерді орындау қажеттілігі;
5. Стационарларда консультациялық көмек көрсету;
6. Жұмыс уақытында МСАК ұйымдарында, пациенттің өміріне қауіп төнбейтін жағдайларда стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымдарда тікелей көмек көрсетуге және медициналық ұйымдарда білікті медициналық көмек көрсету үшін қажетті жағдайлар бар болғанда;
7. Шақыруды рәсімдеу мүмкін болмаған жағдайда-пациенттің / зардап шегушінің орналасқан жері бойынша нақты ақпарат жоқ (мекенжайы және қандай да бір қосымша координаттары жоқ) болу;
8. МСАК ұйымдарының жолдамасы бойынша пациенттерді жоспарлы тәртіппен емдеуге жатқызу.

ЖМК бригадаларын негізсіз шақыруларға жол берген және әдейі жалған деректерді хабарлаған адамдар «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» ҚР Кодексіне сәйкес әкімшілік тәртіппен қолданыстағы заңнамаға сәйкес жауапкершілікке тартылады, 334-бап – «Арнайы қызметтерді көрінеу жалған шақыру».

Жедел жәрдем келесі жағдайларда шақырылады:

1. Жазатайым оқиғалар, жарақаттар немесе уланулар.
2. Науқастың немесе оның айналасындағы адамдардың өмірі мен денсаулығына елеулі зиян келтіруі мүмкін аурулардың өршуі.
3. Босану немесе жүктіліктің асқынуы.

Дереу жедел медициналық жәрдем қызметіне (ЖМЖС) жүгініңіз.

Ескертпе: бұдан басқа, алғашқы медициналық-санитариялық көмек мамандарының өтініші бойынша ЖММК қызметкерлері шұғыл емдеуге жатқызуды қажет ететін пациенттерді тасымалдауды жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының аумағында жүрген азаматтарына, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға жедел медициналық көмек тегін көрсетіледі

ЖМК қызметінің мамандары бармайды:

1. Амбулаториялық-емханалық ұйымдардың жұмыс уақытында шұғыл медициналық көмекке мұқтаж емес науқастың үйіне.
2. Емдеуші дәрігер тағайындаған емшараларды орындауға (көктамыр ішіне, бұлшықетішілік, тері астына инъекциялар, қандағы қантты анықтау және т. б.)
3. Шұғыл емдеуге жатқызуды қажет етпейтін жоспарлы науқастарды тасымалдауға.
4. Сот-наркологиялық және медициналық сараптамалардың басқа да түрлерін жүргізуге.
5. Медициналық ұйымдарға консультациялық көмек көрсетуге.
6. Науқастарды стационардан үйге жеткізуге.
7. Өлім жағдайларын куәландыруға.

Ескертпе: бұдан басқа, жедел медициналық көмек қызметінің мамандары сот-медициналық қорытындылар, алкогольдік масаңдықты куәландыру актілерін, еңбекке жарамсыздық парақтары мен анықтамаларды бермейді.

Жедел медициналық жәрдем қызметіне хабарласқан кезде қоңырау шалушы бірқатар ережелерді сақтауға тиіс: 

№1 ЕРЕЖЕ

Қоңырау шалушы науқастың нақты мекен-жайын, алдыңғы есіктің кодын, сондай-ақ үйге жетудің ең оңай жолын түсіндіруге тиіс. Бұдан басқа, жедел медициналық көмек қызметінің қызметкері пациент туралы қойған барлық сұрақтарға мүмкіндігінше дәл жауап беру қажет. Себебі бригаданың қажетті профилі, келу жылдамдығы (кардиологиялық, педиатриялық, желілік және т.б.) осыған байланысты. 

№2 ЕРЕЖЕ

Диспетчермен сөйлескеннен кейін бірнеше минут өткен соң, пәтердегі адамдардың бірі (егер, әрине, жағдай мүмкіндік берсе) көшеге шығып, "жедел жәрдем" қызметкерлерін қарсы алу керек. Әсіресе мұндай әрекеттер кешке және түнде құпталады. Өйткені, біріншіден, олар бригаданың келуін жеделдетеді, ал екіншіден, олардың арасында көпшілігі әйелдер болғандықтан, ЖМК қызметкерлері үшін кепілдік береді.

№3 ереже

Оқиға орнына келген жедел жәрдем қызметкерлері жұмыс үшін жағдай жасауы керек, өйткені оның тиімділігі осыған байланысты.

Ең алдымен, пациенттен барлық бөтен адамдарды алып тастау керек. Содан кейін жедел медициналық жәрдем қызметіне жүгінуге түрткі болған себептерді нақты тұжырымдау, сондай-ақ ЖМК бригадасы келгенге дейін пациенттің шағымдары мен мінез-құлқы туралы хабарлау қажет.

Сонымен қатар, егер науқас созылмалы аурулардан зардап шегетін болса, аурудың динамикасы тіркелетін қолдағы барлық құжаттарды (емханалық амбулаториялық карта, ауру тарихынан үзінді көшірмелер, кардиограммалар және т.б.) алдын ала дайындап, дәрігерге келгеннен кейін тапсыру қажет.

№4 ереже

Пациентті ауруханаға жатқызған жағдайда оны тек бір туысына немесе танысына еріп жүруге рұқсат етіледі.

Ескертпе: жедел медициналық жәрдем бригадасын негізсіз шақыруға жол берген немесе диспетчерге көрінеу жалған ақпарат хабарлаған адамдар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жауапкершілікке тартылуы мүмкін.